Thema: Armoede en Onderwijs

Zaterdag 5 april 2025

Vandaag, op de eerste dag van de Paasvakantie, werden we verwelkomd door directrice Karin Heremans. Speciaal voor ons opende ze de deuren van haar school, GO! Atheneum Antwerpen. Karin Heremans staat al 24 jaar aan het hoofd van deze school die een erg diverse leerlingenpopulatie heeft, waarvan veel leerlingen met een rugzakje. Zo is 75% van de 720 leerlingen een indicatorleerling, is 13,5% anderstalige nieuwkomer en heeft meer dan 53% één of meer jaren schoolse vertraging. Karin blijkt al snel een ‘straffe madam’, een maatschappelijk leider met een sterk uitgebouwde visie en een persoon vol vuur en passie voor haar leerlingen. De missie van de school luidt ‘van kleuter tot wereldburger’ en het team onderneemt dan ook talloze initiatieven om knappe wereldburgers af te leveren.  

Opvallend is dat Karin in haar eerste vijf jaar als directeur een duidelijke visie en beleid uittekende voor haar school en dat ze hier sindsdien jaar na jaar op voortwerkt. Deze stevige basis – in de vorm van drie pijlers – lijkt de school een stevige ruggengraat te bieden. Jaarlijks focust het team op één van de pijlers om deze verder uit te werken en te verstevigen. Op die manier zet het team voortdurend in op zowel individuele professionele ontwikkeling als op schoolontwikkeling. Stilstaan doet men hier dus nooit, ook al worden ze de laatste jaren met heel wat extra uitdagingen geconfronteerd (bv. lerarentekort).  

Naast haar rol als directeur is Karin ook al jaren expert radicalisering bij de Europese Commissie en voor de Vlaamse overheid. Ze legt het mechanisme en proces achter radicalisering erg behapbaar uit aan de hand van onderstaande afbeelding van Bart Brandsma. Daarbij geeft ze een methodiek om ermee aan de slag te gaan; namelijk verander van doelgroep, onderwerp, positie en toon.  

Na een boeiende discussie aan de hand van zelfgekozen vragen stelden we Karin de vraag hoe ze na al deze tijd haar maatschappelijk leiderschap kan blijven opnemen. Om zichzelf niet te verliezen in haar uitdagende job en een gezonde work-life balance te behouden, is ze erg bewust bezig met wanneer ze welke rol opneemt en mediteert ze regelmatig. Inspirerende leuzen waar ze sterk aan vasthoudt zijn ‘durf te blijven twijfelen’ en ‘doe iets met elke toevallige ontmoeting die je inspireert’. 

Aan de overkant van de Franklin Rooseveltplaats ontmoetten we Theo Vaes en Marijke Moens van het burgerinitiatief Kanzo (voordien ‘ArmenTeKort’). Theo en Marijke hebben afgelopen tien jaar hard gewerkt aan een actie-onderzoek rond het doorbreken van kansarmoede die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Aan de hand van een buddywerking en heel wat thuisbezoeken achterhaalden ze dat er vier factoren zijn die deze armoedecyclus kunnen doorbreken: zelfzekerheid, leerzekerheid, zinvolle werkzekerheid en woonzekerheid.  

Vanuit deze resultaten willen ze nu onder de naam Kanzo een nieuw actie-onderzoek opstarten waarbij Theo inzet op woonzekerheid en Marijke op leerzekerheid. Met de resultaten willen ze doorwegen op de politieke beleidsvoering en gaandeweg kleine successen verwerven bij jongeren in kansarmoede. Vol vuur maken ze ons duidelijk dat we allemaal iets moeten doen omdat het curatief investeren in deze problematiek handenvol geld kost en geen duurzame oplossing biedt. Zo komt 80% van de delinquenten in gevangenissen uit de armoede en kost dit ons jaarlijks 80.000 euro.   

Een erg inspirerend concept dat ze met ons delen, is ‘IKIGAI’. Wanneer je een zinvol bestaan met maatschappelijke relevantie wil bekomen, moet je jezelf vier vragen stellen: 1) ‘Wat doe ik graag?’,  2)‘Wat kan ik goed of waar wil ik goed in worden?’, 3) ‘Wat heeft de wereld nodig?’ en 4) ‘Waarvoor word ik betaald?’ Wanneer je een raakpunt vindt tussen het antwoord op deze vier vragen, heb je jouw doel bereikt. Theo verzekert ons ervan dat iets nieuws leren en je ergens voor inzetten niet meer moeilijk is van zodra je een hoger doel hebt en echt gedreven geraakt.  

Aan de hand van een grafiek met een as ‘tijd’ en een as ‘impact’ komen we samen tot mooie inzichten. We bedenken allerlei acties die het doorgeven van kansarmoede van generatie op generatie kunnen doorbreken. We leren dat we moeten beginnen met kleine, snel realiseerbare acties om steeds verder toe te werken naar acties op lange termijn met een grote, structurele impact. Enkel op die manier kunnen we kansarmoede op een duurzame manier samen oplossen. Kortom was onze derde Belpaire-dag weer een van belangrijke inzichten, inspirerende maatschappelijk leiders, boeiende discussies én van verbinding.